[Nijmegen] Anarchisten en antimilitaristen in Nederland in een periode van oorlog en revolutie

Een lezing van Ron Blom, geörganiseerd door de Anarchistische Groep Nijmegen.

Socialisten en zeker anarchisten moeten weinig hebben van het leger en visa versa. ‘Niet met de wapenen der barbaren’ en ‘de wapens neder’ zijn de bekende antimilitaristische leuzen waarmee anarchisten leger en vloot tegemoet treden.  Dit jaar is precies honderd jaar geleden dat aan het einde van de Eerste Wereldoorlog de Russische Revolutie uitbrak. In weerwil van de op internationale socialistische congressen afgesproken anti-oorlogspolitiek besloot de overgrote meerderheid van aangesloten partijen en organisaties de eigen regering te ondersteunen in hun opstelling bij het conflict. Zelfs een deel van de anarchisten bleek niet immuun voor het patriotisme en koos anarchistisch partij. Een massaslachting was het resultaat en pas na enkele jaren begon het tij te keren. Keizerrijken en tsarisme vielen en er deden zich revolutionaire ontwikkelingen voor. Maar hoe zat het in Nederland?

Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog stortte heel links in een ideologische crisis. Overal in Europa vierde het nationalisme hoogtij. De Socialistische Tweede Internationale dreigde uit elkaar te vallen. Anarchisten, syndicalisten en antimilitaristen leden door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog een nederlaag. Zij hadden immers gehoopt een oorlog via massale weigering te kunnen voorkomen. In Nederland was de nederlaag wat kleiner, omdat ons land buiten de oorlog bleef. Maar het land mobiliseerde wel en daardoor werd de samenleving volgens revolutionair-links verder gemilitariseerd. De meeste Nederlanders beschouwden de mobilisatie echter als een middel om het land buiten de oorlog te houden. Dit leidde tot een ideologisch dilemma. Anarchisten, syndicalisten en antimilitaristen waren tegen het leger, maar wilden wel massa-aanhang creëren om het kapitalisme en militarisme te beëindigen. Verder wilden zij de band met de gemobiliseerde achterban in het soldatenpak onderhouden. Dat dezen ze door de oprichting van onafhankelijke mobilisatieclubs. Na de lancering van het Dienstweigeringsmanifest  besloot een groeiende aantal mannen en jongens de gevangenschap te verkiezen boven het soldatenpak. Als gevolg van de revoluties in Rusland en Duitsland gingen revolutionaire socialisten, anarchisten en antimilitaristen ertoe over om ook in Nederland arbeiders- en soldatenraden te stichten. Uit angst het initiatief te verliezen in deze turbulente periode voelde zelfs de leider van de Nederlandse sociaaldemocraten, Pieter Jelles Troelstra, zich gedwongen een revolutieoproep te doen!

Ron Blom is historicus, spreker en schrijver en heeft meerdere boeken op zijn naam staan, het merendeel over de geschiedenis van socialisten en anarchisten in Nederland. Titels die hij schreef zijn onder andere 'Frank van der Goes, 1859-1939. Journalist, literator en pionier van het socialisme' (2012), 'De oude Socialistische Partij van Harm Kolthek. Ontstaan, opkomst en ondergang van een 'libertair-socialistische'partij (1918-1928)'. Recentelijke verscheen het boek 'De Oorlog, voor de mensen een tragedie - De Provinciale Arbeiders- en Soldatenraad tijdens de Eerste Wereldoorlog in Friesland' van zijn hand bij Kelder Uitgeverij, waaraan deze lezing ook gekoppeld is.

Anarchisten en antimilitaristen in Nederland in een periode van oorlog en revolutie
Datum en tijd: 26 oktober, 20:00
Locatie: De Klinker, Van Broeckhuysenstraat 46, Nijmegen
Entree: gratis, donatie welkom